Aziz Sancar’dan Kanser Tedavisinde Yeni Keşif: EdU Molekülü

Nobel Ödüllü Bilim İnsanı Aziz Sancar'dan Çarpıcı Keşifler

Aziz Sancar, 17 Şubat 2022'de "heyecan verici keşif" olarak tanımladığı çalışmasına ilişkin ilk açıklamalarını yaptı. O tarihten bu yana laboratuvarında kapsamlı araştırmalar yürüten Sancar, özellikle fareler üzerinde gerçekleştirdiği deneylerle ilgili önemli bilgiler paylaştı. Nobel Ödülü'nü kazandığı "hücrelerin hasarlı DNA'yı onararak genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde haritalama" konusundaki 10 yıllık çalışmasının ardından, bu bilgi birikimiyle farklı alanlarda da araştırmalarına devam ettiğini belirtti.

Sancar, moleküler biyolojide sıkça kullanılan kimyasal maddelerden biri olan EdU molekülü üzerinde durarak, bu molekülün hücre kültürüne eklendiğinde hem normal hem de kanser hücrelerini etkisiz hale getirdiğinin birkaç yıl önce bilim insanları tarafından keşfedildiğini ifade etti. Ancak, bu çalışmaların yeterince ileriye götürülemediğini vurguladı. Özellikle beyin tümörlerinin, ölüm nedenleri arasında 10. sırada yer aldığını belirten Sancar, mevcut kanser ilaçlarının "kan-beyin" bariyerini aşamadığını ve bu nedenle beyin kanserine karşı yetersiz kaldığını söyledi.

Sancar, kanserli hastaların büyük bir kısmında kullanılan "Cisplatin" adlı ilacın bu bariyeri geçemediğini dile getirerek, EdU molekülünün ise bu engeli rahatlıkla aşabildiğini belirtti. "Keşfimizde ortaya koyduğumuz bileşen, beyne kolaylıkla girebiliyor ve kanser hücrelerini etkisiz hale getiriyor," dedi. Laboratuvar deneylerinin ardından fare deneylerine geçtiklerini açıklayan Sancar, bu süreci şu şekilde anlattı:

• Üniversitelerdeki sinirbilim bölümleriyle işbirliği yaparak insan beyin tümör parçalarını alıp fare beyni dilimleri üzerine yerleştirdiler.
• Böylece gerçekliğe benzer hücre ortamları oluşturuldu.
• Fare beynine insan tümör hücreleri enjekte edilerek EdU'nun beyin tümörlerine etkisi incelendi.

Sancar, farelerde ilk aşamada mevcut ilaçların daha iyi bir etki gösterdiğini, ancak 30-40 gün sonra EdU molekülünün etkinliğinin daha yüksek olduğunu ve bu etkinin %25'lere ulaştığını gözlemlediklerini sözlerine ekledi. Ayrıca mevcut ilaçlarla kombine edildiğinde sonuçların daha da olumlu hale geldiğinin altını çizdi.

Toksisitesi ve hızlı bölünen hücrelere karşı gösterdiği seçicilik nedeniyle EdU'nun kanser tedavisinde kullanım potansiyeli bulunduğunu ifade eden Sancar, "EdU'nun özellikleri, onu etkili bir beyin kanseri ilacının temelini oluşturabilir. EdU, hızlı bölünen kanserli beyin hücrelerini öldürürken, bölünmeyen sağlıklı beyin hücrelerini koruyabiliyor," dedi. Beyin kanserinde EdU'nun hayvanlar üzerinde etkili olduğunu ancak insanlarda kullanılabilmesi için iki yıl boyunca klinik deneyler yaparak yan etkilerini araştırmaları gerektiğini vurguladı.

Bu süre zarfında EdU molekülünün insanlardaki yan etkilerine odaklanacaklarını belirten Sancar, "DNA onarımıyla ilgili bu yeni metodu Türkiye'ye de aktarmak için çaba gösteriyorum," ifadelerini kullandı.

Kaynak: Haber7