Sigara İçmenin Etkileri ve Bırakmanın Faydaları

Bir sigara içicisinin akciğerleri ve damarları, sigarayı bıraktıktan sonra hiç sigara içmemiş birinin durumu ile aynı hale gelebilir mi? Yoksa sigara içmenin getirdiği zararlar kalıcı mıdır? Yeni bir çalışma, sigarayı bırakan bir kişinin kalp hastalığı riskinin ortalamaya dönmesinin yirmi yılı bulabileceğini, kardiyovasküler sisteminin ise tamamen sağlıklı bir birey gibi görünmesi için 25 yıl beklemesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Güney Kore'deki araştırmacılar, bu süre zarfında eski sigara tiryakilerinin sağlık verilerini inceleyerek önemli bulgular elde etti. Amerikan Tıp Derneği'nin JAMA dergisinde yayınlanan bu araştırma, 8 yıldan fazla sigara içenlerin, sigarayı bıraktıktan sonra hala sigara içenlerle benzer kalp krizi ve felç riskine sahip olduğunu gösterdi.

ETKİSİ TÜKETİLEN DOZA GÖRE DEĞİŞİYOR

Çalışma, sigara ile kardiyovasküler hastalık riski arasındaki bağlantının, tüketilen doz ile doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koyuyor. Hafif düzeyde sigara içenlerin riskleri, sigarayı bıraktıktan kısa bir süre içinde nispeten düşük görünürken, en az sekiz yıl boyunca sigara içen ağır tiryakilerin kalp krizi ve felç riskinin, hiç sigara içmemiş birinin seviyesine ulaşmasının 25 yıl sürebileceği sonucuna varıldı. Araştırmanın yazarları, "Ağır sigara içenlerin, sigara içmeye devam eden hastalarla benzer kardiyovasküler hastalık riskine sahip olduğu dikkate alınmalıdır." ifadesini kullandı.

KALBİ BESLEYEN KAN DAMARLARINA ZARAR VERİYOR

Sigara içmenin kalp yetmezliği ile olan bağlantısı pek çok çalışma ile belgelenmiştir. Kalp kası, genellikle zayıf veya sert olduğunda, vücudun organ ve dokularına yeterli oksijen ve besin ulaşımını sağlayamaz. İçerisinde tütün katranı ve 7.000'den fazla kimyasal madde bulunduran sigara, kalbi besleyen damarların sağlığını tehdit eder. Nikotin ise kalp atış hızında ve kan basıncında tehlikeli artışlara yol açarak zarar verir. Ayrıca, sigara içmek, vücuda karbon monoksit gibi zehirli gazların salınmasına neden olarak oksijen kaynaklarını daha da azaltır.

1970'lerde yetişkin nüfusun yarısı sigara içerken, günümüzde her sekiz İngiliz ve Amerikalıdan biri sigara içmektedir. Prof. Dr. Ahmet Karabulut, sigaranın kalp ve damar hastalıklarını tetikleyen ana faktörlerden biri olduğunu, etkisinin zamanla biriktiğini ve uzun süreli sigara içiminin kalp krizi riskini artırdığını vurguladı. Ayrıca, sosyal çevrede yoğun sigara tüketiminin de aynı riski artırabileceğini belirtti.

Karabulut, sigaranın kalp damar sağlığı üzerindeki etkilerini şu şekilde açıkladı: “Sigara, kalp ve damarlardaki sertliğin ve kireçlenmenin ilerlemesinde ciddi bir etkendir. Damar sisteminde oluşan toksik ortam ve kolesterol yapısındaki değişiklikler, damar sertliğine ve plak oluşumuna yol açar. Özellikle kalp hastalığı olan bireyler, damarlara stent takılanlar veya bypass ameliyatı olanlar sigaraya devam ettiklerinde hastalıkları daha da ilerleyebilir.”

Kalp krizi veya inme sonucu oluşan kalıcı hasarların sigarayı bırakmakla düzelmeyeceğini, ancak sigaradan uzak kalındığında yeni kalp krizi ve inme riskinin azalacağını vurgulayan Karabulut, sigarayı bırakanlarda damar sertliğinin tamamen kaybolmasa bile, kalp krizi ve inme riskinde belirgin bir azalma görüleceğini belirtti.

Sigarayı Bıraktıktan Sonra Akciğerlerin Temizlenmesi

Sigarayı bıraktıktan sonra akciğerlerin tamamen temizlenmesi ne kadar sürer? Bu süreç, birçok faktöre bağlıdır. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülseren Sağcan, sigarayı bıraktıktan 8 saat sonra kanda karbon monoksit oranının düştüğünü ve oksijen seviyesinin arttığını belirtirken, akciğerlerdeki silia yapılarının onarılmaya başladığını vurguladı. Bu dönemde balgam çıkarma şikayetinin artabileceğini ifade etti.

İlerleyen günlerde, 2 hafta sonra kan dolaşımının daha iyi hale geleceğini, 3 ayın sonunda egzersiz kapasitesinin artacağını ve öksürük ile nefes darlığının azalacağını belirtti. Dr. Sağcan, sigara dumanının 7.000'den fazla kimyasal madde içerdiğini ve sigara bağımlılığı ile birçok hastalık arasında doğrudan bir ilişki olduğunu vurguladı. Akciğer kanseri başta olmak üzere birçok kanser türünün yanı sıra, iktidarsızlık, felç, ülser, kronik bronşit, bacak damar hastalıkları, kalp krizi, kadınlarda kısırlık ve KOAH gibi hastalıklara da yol açtığını söyledi. Bu nedenle, sigara içen birinin akciğer ve damarlarının bundan etkilenmemesi mümkün değildir. Ancak daha kısa süreli ve hafif içicilerde bu düzelmenin daha hızlı olabileceğini ekledi.

Sigarayı Bırakma Süreci ve Yaşanan Değişiklikler

Prof. Dr. Ahmet Karabulut, sigaranın bırakılması ile birlikte vücutta olumlu değişimlerin hemen başladığını, sürenin uzadıkça faydaların daha belirgin hale geldiğini ifade etti. İşte bu süreçte yaşanan aşamalar:

• 1 saat sonra: Kandaki uyarıcı maddelerin düzeyi azalmaya başlar, kan basıncı ve kalp hızı düşer.
• 12 saat sonra: Karbonmonoksit düzeyi azalır, oksijen seviyesi artar.
• 1 gün sonra: Kalp krizi riski azalmaya başlar.
• 3 gün sonra: Kandaki nikotin seviyesindeki azalma ile yoksunluk belirtileri görülebilir; baş ağrısı, gerginlik ve sinirlilik hali oluşabilir.
• 3 ay sonra: Kalp ve diğer damarlarda iyileşme devam eder.
• 1 yıl sonra: Kalp krizi riski belirgin şekilde azalır.
• 5 yıl sonra: Kan damarları kendini toparlar, inme ve felç riski azalır.
• 15 yıl sonra: Kalp krizi geçirme riski, sigara içmeyen birine yakın hale gelir.
• 25 yıl sonra: Sigara kaynaklı hastalıklardan ölüm riski, sigara içmeyen bir kişinin riskine yaklaşır.

Karabulut, damarlarda plak ve damar sertliği oluşumunun geri dönüşü olmayan bir süreç başlattığını, bu sürecin kalp krizi, inme ve felç ile sonuçlanabileceğini ifade etti. Sigara içiminin bu süreci hızlandırdığını belirtti.

Sigarayı Bırakma Stratejileri

Sigarayı bırakmak için öncelikle kişinin duygusal ve zihinsel olarak hazırlıklı olması gerektiğine dikkat çeken Dr. Gülseren Sağcan, bu süreci destekleyecek davranışları şöyle sıraladı:

• Tüm sigara ve çakmakları çöpe atın.
• Sigara kullanan arkadaşlarınızdan uzak durun.
• Kendinizi meşgul edecek hobiler edinin.
• Sigara molası yerine yürüyüş yapın veya egzersiz yapın.
• Bol sıvı tüketin; su içmek sigara içme isteğinizi azaltabilir.

Sonuç ve Tavsiyeler

Dr. Gülseren Sağcan, sigarayı bırakan kişilerin sağlıklarına en büyük katkıyı bağımlılıktan kurtularak sağladıklarını belirtti. Bunun yanı sıra akciğer ve kalp sağlıklarını korumak için dengeli beslenme, düzenli egzersiz, bol su içme ve pasif sigara dumanına maruz kalmaktan kaçınmalarını önerdi. “Sigara içenler için nikotin bağımlılığından kurtulmak zor olabilir. Yoksunluk semptomları ile başa çıkmak zor olabilir, ancak profesyonel destek alındığında, sigarayı bıraktıktan sonraki ilk saatlerde bile vücutlarındaki olumlu değişimi hissedeceklerdir.”

HİÇBİR ZAMAN GEÇ DEĞİL

Son olarak, sigarayı bırakmayı düşünenlere tavsiyelerde bulunan Sağcan, daha kısa süreli veya hafif sigara içenlerde riskin daha az olduğunu ve bıraktıktan sonra daha kısa sürede hiç içmemiş biri ile aynı riske indirilebileceğini belirtti. Bu nedenle, sigarayı bırakmanın hiçbir zaman geç olmadığını vurgulayarak, bir an önce bu adımı atmalarını önerdi. Ayrıca, bu süreçte destek almak için ilaç tedavileri, nikotin yerine koyma tedavileri ve bilişsel terapi desteklerinin mevcut olduğunu ifade etti.

Kaynak: Timetürk