Page 16 - Evos Angels Kasım 2021 Sayısı

Demans türleri nelerdir?

Demans klinik olarak ikiye ayrılmaktadır. Birincil tipteki demansta beyindeki hücre ve hücre-

leri birbirine bağlayan nöronal yapılardaki kayıp ve beyindeki işleyişi bozan patolojik madde-

lerin birikimi ilerleyici tiptedir. Yani demansın başında beyindeki küçülme ve patolojik madde

birikimi beyinde küçük bir alanla sınırlıyken, hastalık ilerledikçe bu alanlar genişlemekte ve

tüm beyne yayılmaktadır. Alzheimer tipi demans, frontotemporal demanslar ve Parkinson

demansı birincil demansa örnektir. Bu tip demanslar etkilenen beyin bölgelerine göre bir-

birlerinden ayrılırlar. Örneğin, tipik Alzheimer tipi demans beynin hafıza bölgesi olarak bili-

nen hipokampüsteki hücrelerin kaybı ile ortaya çıkar. Erken evredeki bir tipik Alzheimer tipi

demans hastası izole bellek güçlüğü çeker. Yani, yakın geçmişte yaşadığı olayları ya da yeni

tanıdığı insanların isimlerini unutur ve yeni bir şey öğrenmede güçlük çeker. Fakat, etkilenen

beyin bölgesi sadece kişilik ve davranışlar ile ilgili olan frontal korteks ise, tanı büyük ihtimal-

le davranışsal varyant frontotemporal demans olacaktır. Bu demansa sahip bir hasta, erken

evrede Alzheimer tipi demans hastadan farklı olarak iyi bir bellek becerisine sahip olacaktır

ama aşırı cinsel istek ve aktivite, dürtüsel davranma, uygun duygusal tepkiler verememe gibi

davranışsal sorunlar yaşayacaktır. Bu noktada, ayırıcı tanıların konulabilmesi için hastanın er-

ken evrede muayene edilmiş olmasının önemlidir. Çünkü ilerleyen evrelerde hücresel kayıp ve

patolojik birikim tüm beyne yayılacağı için belirtilerin ayırt edilmesi ve bu nedenle hastalığın

kaynağının belirlenmesi güç olacaktır. Örneğin, erken evrede sadece frontal bölgesi hasarlı

olan bir frontotemporal demans hastasının ilerleyen evrelerde hipokampüsü de hasarlanmaya

başlayacaktır ve dolayısıyla bu hastada da bellek bozulmaları görünecektir.

İkincil tipteki demanslarda ise demans bir başka hastalık ya da patolojik duruma bağlı olarak

ortaya çıkmaktadır. İkincil tipteki demans ilerleyici değildir. AIDS, MS, hidrosefali, travmatik

beyin hasarı ve beyin tümörü gibi klinik tablolara bağlı demans görülebilmektedir.